แผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้นเกิดจากอะไร พร้อมวิธีป้องกันและรักษา

หลังจากการผ่าตัดทำศัลยกรรมตาสองชั้น หลายคนอาจพบรอยแผลเป็นที่เปลือกตาซึ่งเป็นผลข้างเคียงจากการผ่าตัดทำตา โดยอาจพบรอยแผลเป็นขนาดเล็กหรือใหญ่ เกิดเป็นแผลเป็นนูนแบบไม่ขยายออก  (hypertrophic scar) หรือเป็นแผลเป็นนูนที่ลามออกจากแผลเดิม ซึ่งก็คือคีลอยด์ (Keloid) ที่พบน้อยมาก และสร้างความกังวลใจไม่น้อย บทความนี้จะพาไปดูว่าแผลเป็นเหล่านี้เกิดจากอะไร มีลักษณะอย่างไร มีวิธีการป้องกันและรักษาอย่างไรบ้าง

แผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น คืออะไร

แผลเป็น คือ รอยแผลที่เกิดขึ้นจากกระบวนการสมานบาดแผลตามธรรมชาติของร่างกายเมื่อเกิดการบาดเจ็บ เมื่อเกิดบาดแผลขึ้น ร่างกายจะผลิตโปรตีนหรือคอลลาเจนเพื่อสร้างเนื้อเยื่อขึ้นมาใหม่ซ่อมแซมเนื้อเยื่อส่วนที่เกิดความเสียหาย คอลลาเจนที่ผลิตขึ้นมานี้จะเรียงตัวอย่างไม่เป็นระเบียบและไม่ประสานตัวแบบเนื้อเยื่อปกติ จึงทำให้เกิดเป็นรอยแผลเป็นขึ้นมา 

ดังนั้น หลังการผ่าตัดทำศัลยกรรมตาสองชั้นจึงอาจเกิดแผลเป็นขึ้นได้ โดยแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้นคือรอยแผลเป็นที่พบบริเวณผิวหนังเปลือกตาที่ผ่าตัด ส่วนใหญ่แล้วแผลเป็นจากการทำตาสองชั้นที่ไม่ใช่แผลเป็นนูนจะค่อยๆ สมานตัว และจางลง จนเนียนราบ ซ่อนในร่องตาสองชั้นอย่างเป็นธรรมชาติ ส่วนแผลเป็นนูนที่มีปัญหาคือแผลที่นูนชัดมากกว่า 6 เดือน เพราะโดยส่วนมากไม่สามารถแบนราบลงไปได้เอง จำเป็นต้องเข้ารับการรักษา และการรักษาให้แผลหายเลยจะได้ผลดีที่สุด โดยเฉพาะเคสที่เคยมีประวัติมาก่อน

ส่วนของผิวหนังมนุษย์ที่ชั้น Collagen จะบางสุด ซึ่งก็คือบริเวณเปลือกตา ดังนั้น ส่วนมากการผ่าตัดจะไม่เห็นแผลเป็น และแทบจะไม่มีโอกาสเกิดแผล Keloid เลย โดยจะพบเป็นแผลเป็นนูนตามรอยผ่าตัด แต่อาจพบแผลเป็นกว้างขึ้น (Widening scar) กรณีผิวหนังตึงมากไปจากการตัดหนังที่เกินพอดี 

รอยแผลเป็นที่ตา แผลคีลอยด์ที่ตา หลังทำตาสองชั้น เกิดจากอะไร

หลังทำตาสองชั้นมีโอกาสที่จะเกิดเป็นแผลเป็นที่ตาได้จากกระบวนการสมานแผล แต่ปกติแผลเปลือกตาจะมีความเสี่ยงที่จะเป็นแผลคีลอยด์ที่ตาได้น้อยมาก แต่อาจพบแผลเป็นนูนได้ โดยแผลคีลอยด์เกิดขึ้นมาเนื่องจากมีความผิดปกติที่เกิดขึ้นระหว่างกระบวนการรักษาแผล โดยมีการสร้างเนื้อเยื่อหรือคอลลาเจนที่มากเกินไป และเติบโตอย่างต่อเนื่องแม้ว่าแผลจะหายดีแล้ว แผลคีลอยด์ จะมีลักษณะเป็นสีเข้ม แดงคล้ำ แผลนูนใหญ่ และมีการขยายขอบเขตออกนอกรอยแผลเดิม อาจพบมีลักษณะแข็ง และรู้สึกคัน เจ็บ ตึงรั้งร่วมด้วย 

สาเหตุของการเกิดแผลคีลอยด์ยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่ก็มีปัจจัยเสี่ยงที่ส่งผลให้เกิดแผลคีลอยด์ที่ตาอยู่หลายปัจจัย เช่น มีประวัติพันธุกรรม คนในครอบครัวเป็นแผลคีลอยด์ได้ง่าย วิธีดูแลตัวเองหลังผ่าตัดที่ไม่เหมาะสม การกินอาหาร เทคนิคและภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัด แผลผ่าตัดตึงเกินไปจากการตัดหนังมากเกินไป  หรือประวัติการติดเชื้อและอักเสบของแผล เป็นต้น

รอยแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น รักษาได้อย่างไร

แผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้นสามารถรักษาได้ด้วยวิธีการต่างๆ ดังนี้

การเลเซอร์ลดรอยแผลเป็น

การทำเลเซอร์ลดรอยแผลเป็น แพทย์จะใช้เลเซอร์ชนิดที่มีความอ่อนโยนต่อผิวยิงเข้าไปทำลายเนื้อเยื่อแผลเป็นอย่างตรงเป้าหมาย และกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนขึ้นมาใหม่ จึงให้ผลลัพธ์เป็นบาดแผลที่ดูเรียบเนียนมากยิ่งขึ้น และรอยแผลเป็นจางลงอย่างเห็นได้ชัด วิธีการรักษานี้เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงและได้รับความนิยม แต่ก็มีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูงเช่นกัน

การผ่าตัดรักษาแผลเป็น

กรณีเป็นแผลเป็นที่ตามีลักษณะเป็นแผลเป็นนูน แผลคีลอยด์ การผ่าตัดรักษาแผลเป็นมักทำร่วมกับการผ่าตัดชั้นตาใหม่ โดยแพทย์จะทำการตัดแผลเป็นที่ตาที่ออก ร่วมกับการเย็บปรับแก้ชั้นตาใหม่ แต่เนื่องจากเป็นการผ่าตัด จึงมีโอกาสที่จะเกิดแผลเป็นนูนซ้ำขึ้นมาอีก จึงควรทำการรักษาด้วยวิธีการอื่นร่วมด้วย เช่น การแปะเจลรักษาแผล การใช้เลเซอร์ เป็นต้น

การฉีดยารักษาแผลเป็น

แผลเป็นนูน และแผลคีลอยด์ สามารถใช้วิธีการฉีดยารักษาแผลเป็นได้ ซึ่งเป็นการรักษาที่ปลอดภัยและไม่เจ็บมากนัก โดยเริ่มฉีดได้หลังผ่าตัด 1 เดือน แพทย์จะทำการฉีดยาบริเวณแผลนูนโดยตรง จะช่วยทำให้แผลนุ่มและยุบตัวเร็วขึ้น ช่วยลดอาการเจ็บและคัน อาจต้องมาฉีดทุกเดือนตามผลการรักษา และต้องให้แพทย์ประเมินปริมาณยาที่เหมาะสมก่อนฉีด หากฉีดยาปริมาณที่มากเกินไป อาจทำให้ผิวยุบตัว เกิดตะกอนยาสีขาวได้

การทายาลดรอยแผลเป็น

การรักษาด้วยการทายาที่มีประสิทธิภาพในการลดรอยแผลเป็นบางๆ เป็นประจำ อย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 4-6 เดือนจะช่วยให้แผลเป็นค่อยๆจางจง และเนียนเรียบไปกับผิวได้ วิธีนี้เหมาะกับรอยแผลเป็นที่ไม่เข้มมาก รอยแผลเป็นที่ไม่นูน แต่มีสีผิดปกติ ส่วนรายที่แผลเป็นนูนจะใช้ยาอีกแบบ ซึ่งเป็นประเภทซิลิโคนเจลสำหรับทา แต่ต้องระวังในการทา โดยห้ามให้ยาเข้าตาเด็ดขาด

การใช้แผ่นแปะลดรอยแผลเป็น

เป็นการใช้แผ่นแปะลดรอยแผลเป็น ที่ทำจากซิลิโคนทางการแพทย์ ปิดทับบริเวณรอยแผลเป็นโดยตรง โดยควรปิดที่บริเวณบาดแผลอย่างน้อยวันละ 12 ชั่วโมง จะช่วยลดความนูนของแผล ลดโอกาสในการเกิดแผลคีลอยด์ ลดรอยแดง ช่วยให้แผลไม่แห้งตึง เพิ่มความชุ่มชื้น ทำให้บาดแผลค่อยๆ เรียบเนียนขึ้น แต่โดยปกติแล้วจะไม่นิยมใช้วิธีนี้ เพราะตำแหน่งเปลือกตานั้นติดยาก หลุดออกง่าย และค่าใช้จ่ายสูง 

การนวดบริเวณแผลเป็น

การนวดบริเวณแผลเป็นที่ตาควรทำหลังจากตัดไหมเรียบร้อยแล้ว โดยการใช้ปลายนิ้วชี้ค่อยๆ นวดคลึงเป็นวงกลมจากปลายหางตาไปยังหัวตา และนวดวนกลับไปมา การนวดจะช่วยลดการตึงรั้งของแผล ลดโอกาสในการเกิดพังผืด และช่วยให้แผลนุ่มขึ้นได้ หากทำการนวดร่วมกับการทายาลดรอยแผลอย่างสม่ำเสมอ ก็จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการรักษาให้รอยแผลเป็นเรียนเนียนยิ่งขึ้น โดยทั่วไปแล้วไม่จำเป็นต้องนวดแผลทุกคน แต่ถ้าแผลเริ่มนูนออกมา หรือมีประวัติแผลนูนหลายครั้งแล้วก็ควรทำ

วิธีป้องกันแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น

การเกิดแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้นสามารถป้องกันได้ด้วยวิธีการต่างๆดังนี้

ดูแลตัวเองหลังทำตาสองชั้นอย่างถูกวิธี

การดูแลตัวเองหลังทำตาสองชั้น เพื่อป้องกันปัญหาแผลเป็น รวมไปถึงปัญหาอื่นๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้หลังจากทำตาสองชั้น ทำได้โดย

• ประคบเย็นด้วยเจลประคบเย็น หรือผ้าเย็น 24 ชั่วโมงแรก หลังการผ่าตัด บริเวณหน้าผาก แก้ม เพื่อช่วยลดบวม แต่ต้องระวังไม่ให้แผลโดนน้ำ

• หลังจากวันที่ 3 หากมีรอยเขียวช้ำ ให้ประคบร้อน ความร้อนจะทำให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น ช่วยลดรอยเขียวช้ำและอาการบวมได้ แต่ต้องระวังอย่าให้ร้อนมากจนผิวไหม้

• นอนยกศีรษะให้สูง โดยการซ้อนหมอนสูง 2-3 ใบ  ในช่วง 1-2 วันแรก เพื่อช่วยลดอาการบวม

• หลีกเลี่ยงการนอนคว่ำหน้า นอนตะแคง ป้องกันไม่ให้กดทับ และกระทบกระเทือนแผลผ่าตัด หลังผ่าตัดอาจยังมีเลือดซึม ให้ใช้ไม้พันสำลี หรือ ผ้าก๊อซ ค่อยๆซับเลือดออกอย่างเบามือ

• ทำความสะอาดแผลด้วยไม้พันสำลีชุบน้ำเกลือค่อยเช็ดเบาๆ พยายามเช็ดเอาคราบเลือดออกให้หมดและทายาขี้ผึ้งบางๆ อย่างสม่ำเสมอวันละ 2 ครั้ง 

• หลีกเลี่ยงการก้มศีรษะ ไอ หรือจามอย่างรุนแรงในช่วง 3 วันแรก ป้องกันการห้อเลือด หรือเลือดซึมออกมา

• กินยาให้ครบตามแพทย์สั่ง และปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด

หลีกเลี่ยงการสัมผัสบริเวณดวงตา

หลังผ่าตัดควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ส่งผลกระทบต่อดวงตา เช่น การขยี้ตา แกะ เกา เสียดสีแผล อย่างรุนแรงเพราะอาจทำให้แผลเย็บเปิด ไหมเย็บหลุด เกิดการติดเชื้ออักเสบได้ ควรงดเว้นการแต่งหน้าหน้าหรือใส่คอนแท็กต์เลนส์ 

หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดด

แสงแดดมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของสีผิว หากโดนแดดจัดในระหว่างกระบวนการสมานแผล อาจทำให้เนื้อเยื่อที่สร้างขึ้นมาใหม่มีสีผิวที่เปลี่ยนไป หากมีความจำเป็นต้องออกไปกลางแดด ควรสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันแสงแดด เช่น หมวกปีกกว้าง แว่นตากันแดด เป็นต้น และเมื่อแผลหายดีแล้วควรทาครีมกันแดดทุกครั้งก่อนออกจากบ้าน

หลีกเลี่ยงให้แผลโดนน้ำ

ห้ามให้แผลโดนน้ำอย่างเด็ดขาด อย่างน้อย 10 วัน หลังผ่าตัด เพราะทำให้แผลแฉะ แห้งช้า แผลหายช้า และยังเสี่ยงต่อการติดเชื้อและอักเสบได้ หลังการผ่าตัด 2 วันแรกจึงควรงดเว้นการสระผมและล้างหน้าไปก่อน โดยสามารถใช้คลีนซิ่ง หรือน้ำเปล่าค่อยๆ เช็ดทำความสะอาดใบหน้าแทนได้

งดรับประทานอาหารแสลง

หลังผ่าตัดควรงดรับประทานอาหารแสลงไปก่อนอย่างน้อย 3 อาทิตย์ เพราะอาจทำให้แผลติดเชื้อ อักเสบ และหายช้าได้ อาหารแสลงที่แพทย์แนะนำให้ควรก่อนได้แก่ อาหารหมักดอง อาหารทะเล ปลาร้า อาหารที่รสเผ็ดจัด อาหารสุกๆ ดิบๆ เป็นต้น

งดดื่มแอลกอฮอล์ งดสูบบุหรี่

แอลกอฮอล์และบุหรี่ ทำให้แผลบวมช้ำ หายช้าและเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ดังนั้นหลังผ่าตัดควรงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ไปก่อนอย่างน้อย 1 เดือน

แผลเป็นที่ตา แผลคีลอยด์หลังทำตาสองชั้น อันตรายหรือไม่?

เนื่องจากแผลเป็นที่ตาเกิดขึ้นจากกระบวนการรักษาตัวตามธรรมชาติของร่างกาย ส่วนใหญ่จึงไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย แม้ว่ารอยแผลจะมีขนาดนูนใหญ่ แต่มักไม่พบแผลคีลอยด์ที่ตา แต่ในรายที่พบอาจมีผลต่อรูปลักษณ์ เนื่องจากเกิดขึ้นบนส่วนของใบหน้าและเห็นได้ชัดเจนเวลาหลับหรือกะพริบตา ทำให้ผู้ที่เป็นแผลนูนขาดความมั่นใจในตัวเอง และอาจส่งผลต่อสุขภาพจิตได้

ทำไมต้องรักษาแผลเป็นที่ตาที่เศาณานนท์คลินิก (Saonanon Clinic)

หากต้องการรักษาแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น สามารถเข้ารับการรักษาได้ที่ เศาณานนท์คลินิก (Saonanon Clinic)  ผู้เข้ารับบริการมั่นใจได้ถึงผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ เพราะที่นี่แพทย์ผู้ทำการรักษามีประสบการณ์และความเชี่ยวชาญทางด้านการทำศัลยกรรมตา และการแก้ไขปัญหาเปลือกตา ทั้งวัตถุประสงค์ทางด้านความสวยงามและการรักษาโรค มีมาตรฐาน ได้รับการรับรองจากกระทรวงสาธารณสุข ใช้เครื่องมือทางการแพทย์ที่มีคุณภาพ โดยได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ มีใบประกอบวิชาชีพถูกต้องตามกฎหมาย นอกจากนี้คลินิกยังมุ่งเน้นผลลัพธ์ในการรักษาและแก้ไขปัญหาเพื่อความพึงพอใจสูงสุดของผู้เข้ารับบริการ พร้อมให้บริการอย่างมืออาชีพ ดูแลอย่างใกล้ชิดทั้งก่อนทำ ระหว่างทำ และการติดตามผลหลังการรักษา

รีวิวการรักษาแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น

สรุป

แผลเป็นที่ตา เกิดขึ้นจากกระบวนการสมานบาดแผลตามธรรมชาติของร่างกาย เมื่อเกิดบาดแผลจากการผ่าตัดตาสองชั้น ร่างกายจะผลิตโปรตีนหรือคอลลาเจนเพื่อสร้างเนื้อเยื่อขึ้นมาใหม่ซ่อมแซมเนื้อเยื่อส่วนที่เสียหาย คอลลาเจนที่ผลิตขึ้นมานี้จะเรียงตัวอย่างไม่เป็นระเบียบไม่ประสานตัวแบบเนื้อเยื่อปกติ จึงทำให้เกิดเป็นรอยแผลเป็น แผลเป็นไม่ก่อให้เกิดอันตราย รักษาได้หลายวิธี เช่น ใช้เลเซอร์ ฉีดยารักษาแผล ทายาและแผ่นแปะรักษารอยแผลเป็น เป็นต้น โดยสามารถป้องกันไม่ให้เกิดรอยแผลด้วยวิธีต่างๆเหล่านี้ได้แก่ การดูแลตัวเองด้วยวิธีการที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดด และน้ำ หลังการผ่าตัด การงดกินอาหารแสลง งดเว้นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และสูบบุหรี่ เลือกทำศัลยกรรมผ่าตัดกับจักษุแพทย์เฉพาะทางที่มีความชำนาญ เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดแผลเป็นจากความผิดพลาดในกระบวนการผ่าตัด เป็นต้น

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้น (FAQ)

เมื่อรู้แล้วว่าแผลเป็นที่ตาเกิดจากอะไร บทความนี้ยังได้รวบรวมเอาคำถามที่พบบ่อย พร้อมคำตอบมาช่วยไขข้อข้องใจ ดังนี้

รอยแผลเป็นหลังทำตาสองชั้น สังเกตได้อย่างไร?

รอยแผลเป็นหลังทำตาสองชั้นจะเห็นเป็นรอยได้ชัดเจนเมื่อหลับตา แต่รอยนี้จะค่อยๆจางและดูเนียนจนเหมือนรอยพับชั้นตาตามธรรมชาติ

ใช้เจลซิลิโคนลดรอยแผลเป็นหลังทำตาสองชั้นได้หรือไม่?

ใช้ได้ แต่เจลซิลิโคนควรใช้เมื่อแผลผ่าตัดหายสนิทดีแล้วเท่านั้น ห้ามใช้กับแผลสด แผลเปิด หรือแผลที่กำลังตกสะเก็ด

รักษาแผลเป็นที่ตา หลังทำตาสองชั้นวิธีไหนดีที่สุด?

การเลเซอร์ เป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด เพราะสามารถเข้าไปทำลายเนื้อเยื่อแผลเป็นได้อย่างตรงจุด และยังช่วยกระตุ้นให้มีการสร้างคอลลาเจนใหม่ให้แข็งแรง ผิวจึงดูเรียบเนียนอย่างเป็นธรรมชาติ